του Άρη Παπαϊωάννου
Η εξωτερική πολίτικη της Κύπρου μπορεί να χωριστεί σε δυο μεγάλες κατηγορίες: η πρώτη κατηγορία αφορά στο Κυπριακό ζήτημα και η δεύτερη σχετίζεται με... το Κυπριακό ζήτημα!, όπως αυτό συνδέεται με όλα τα υπόλοιπα ζητήματα εξωτερικής πολιτικής του νησιού. Με αυτά τα δεδομένα, μπορούμε να σκιαγραφήσουμε πέντε φάσεις στη σύγχρονη ιστορία της Νήσου;
Ευδιάκριτες είναι οι παρακάτω φάσεις:
1η Φάση: Η Κύπρος, πριν, κατά την διάρκεια και, αμέσως, μετά από την εισβολή του 1974, προσπαθεί με διπλωματικούς χειρισμούς να αντεπεξέλθει στο ζοφερό διπλωματικό πεδίο που έχει δημιουργηθεί ανάμεσα σε Ελλάδα-Κύπρο και Τουρκία, δεδομένου ότι η Κύπρος ανήκει στο Κίνημα των Αδεσμεύτων και η Ελλάδα βγαίνει από την επταετή δικτατορία.
2η Φάση: Η Κύπρος, μετά το 1974 (χρονικά από 1975-1990), προσπαθεί να ορθοποδήσει στο διεθνές σύστημα ως ένα διαιρεμένο κράτος, να ασκήσει εξωτερική πολιτική, να κάνει συμμαχίες και να εκφέρει γνώμη για Παγκόσμια Ζητήματα, όπως η πτώση του τοίχους το 1989. Η φάση αυτή επικαλύπτεται από το λεγόμενο οικονομικό θαύμα της Κύπρου, η οποία κατορθώνει να ξεπεράσει την οικονομική καταστροφή ενός πόλεμου και, πόσο μάλλον, το τεράστιο πρόβλημα των προσφύγων που πρέπει να επανενταχθούν στην Κυπριακή κοινωνία.
3η Φάση: Η Κύπρος την δεκαετία του 90 (1990-2003) προσπαθεί να ενταχθεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Με λίγα λόγια, στη συγκεκριμένη φάση, η διπλωματική δεινότητα της Κύπρου στηρίζεται στην ένταξη ή μη του κράτους στην Ένωση. Τελικώς, η ένταξη επιτυγχάνεται με έναν διπλωματικό ελιγμό από πλευράς της Ελλάδος. Το εθνικό ζήτημα παραμένει επίκαιρο και διενεργούνται συνεχείς αλλά ανούσιες! διαβουλεύσεις ανάμεσα σε Ελληνοκυπριακή και Τουρκοκυπριακή πλευρά.
4η Φάση: Θα μπορούσε να προσαρτηθεί σε μια από τις υπόλοιπες φάσεις, καθώς αποτελεί ένα μεμονωμένο γεγονός με ξεχωριστή, όμως, και ιδιαίτερη σημασία. Ο Κυπριακός λαός καλείται να αποφασίσει για το εθνικό ζήτημα μέσα από ένα δημοψήφισμα, με το οποίο ζητείτο η αποδοχή ή μη ενός σχεδίου λύσης του εθνικού προβλήματος. Το γνωστό και ως σχέδιο Ανναν απορρίπτεται μέσα σε ένα κλίμα πανηγυρικό για τους ποιο παρορμητικούς αλλά και προβληματισμού για τους πιο σκεπτόμενους.
5η Φάση : Η Κύπρος στον 21ο αιώνα θα ήταν ο καταλληλότερος τίτλος για αυτή τη φάση. Η Κύπρος καλείται να αντεπεξέλθει σε πολλές νέες προκλήσεις, όπως αυτή της προεδρίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, κατά το δεύτερο εξάμηνο του 2012, στην διάρκεια του οποίου θα πρέπει να προωθήσει τα ευρωπαϊκά ιδεώδη και να ενισχύσει το ρόλο της Ένωσης. Επίσης, τα κοιτάσματα υγρογονανθρακων που έχουν βρεθεί στην ΑΟΖ της Κύπρου, όπως αυτή διαμορφώθηκε με μεγάλη διπλωματική επιτυχία επί Προεδρίας Τάσου Παπαδόπουλου, ενισχύουν το ρόλο του κράτους στην περιοχή και τη γενικότερη ισχύ του σε σύγκριση με τα αλλά κράτη. Τα νέα αυτά δεδομένα δημιουργούν νέες συνεργασίες με γειτονικές χώρες, όπως αυτή με το Ισραήλ. Τέλος, το εθνικό ζήτημα είναι, πάντα, σε πρώτη γραμμή και οι διαβουλεύσεις ανάμεσα στις δύο πλευρές συνεχίζονται σταθερά.
Κλείνοντας, οι παραπάνω πέντε φάσεις αποτελούν μια ξεκάθαρη οριοθέτηση των σταδίων της εξωτερικής πολιτικής της Κύπρου από το 1974 ως σήμερα και μια γενική αφετηρία για την ενασχόληση με το Κυπριακό κράτος σε διεθνολογικό επίπεδο.
